آموزش نصب جعبه فیوز در برق ساختمان

جعبه فیوز یا تابلو برق انتهای یا تابلو برق واحدها هر سه اسم‌هایی هستند که برای جعبه فیوز بکار می‌روند، جعبه فیوز از قسمت‌های مهم در برق ساختمان است که در داخل هر واحد ساختمانی و معمولاً در ورودی واحد نصب می‌شود، سرخط تمام مصرف کننده‌های یک واحد مسکونی از آن تغذیه می‌شود، و در نقشه‌های برق ساختمان آن را با علامت اختصاری DP نشان می‌دهند.

تا چند سال قبل در ساختمان‌های مسکونی خبری از جعبه فیوز نبود و به روش جعبه تقسیم سیمکشی منازل انجام می‌شد. ولی از آنجا که جعبه فیوز مزیت‌های زیادی را با خود آورد. استفاده از آن فراگیر و حتی مقررات برق ساختمان استفاده از آن را الزامی کرد. بزرگترین مزیت جعبه فیوز این است که در صورت ایجاد مشکل در یک سرخط، تنها آن مسیر از مدار خارج می شود و برق بقیه مسیرها قطع نمی‌شود.

از آنجایی که سر خط همه مصرف کننده ها به آن منتهی می‌شود. پس این قسمت تامین‌کننده‌ی برق تمام اجزای یک واحد مسکونی است. برق ورودی به جعبه فیوز توسط یک کابل ۳ در ۴ -برای کنتورهای ۲۵ آمپر- یا یک کابل ۳ در ۶ -برای کنتورهای ۳۲ آمپر- از تابلو کنتور اصلی تامین می‌شود.

وقتی گفته می‌شود که یک جعبه فیوز هشت‌تایی است، یعنی این جعبه فیوز گنجانیش نصب ۸ فیوز مینیاتوری را دارد. جعبه فیوزها در هر سایزی که بخواهید در بازار موجودند، ولی در برق ساختمان بیشتر از نوع ۸ تایی تا ۱۲ تایی استفاده می‌شود.

 

انواع فیوز در برق ساختمان :

انواع فیوز: فیوزها انواع مختلفی دارند ولی در برق ساختمان بیشتر با نوع فشنگی، اتوماتیک، مینیاتوری و محافظ جان سروکار داریم.

فیوزهای مینیاتوری، فشنگی و اتوماتیک (آلفا): این سه مدل از فیوزها مدارات برق را در مقابل اتصال کوتاه ( یعنی برخورد سیم فاز با نول) و اضافه بار ( یعنی کشیدن جریانی بیشتر از جریان نوشته شده روی فیوز ) محافظت می‌کنند. فقط یک ورودی و یک خروجی دارند و در مسیر سیم فاز قرار می‌گیرند، پس می‌توان گفت که به صورت سری در مدارهای برق ساختمان قرار می‌گیرند.

یک مدل فیوز فشنگی به همراه پایه آن را در تصویر پایین مشاهده می‌کنید. این فیوزها از سه قسمت تشکیل شده‌اند. مغزی، کلاهک و پایه فیوز. قسمت مغزی روی پایه فیوز قرار می‌گیرد و کلاهک روی مغزی قرار می‌گیرد.

در صورتی که این فیوز عمل کند، باید مغزی آن دور انداخته شود. چون مغزی فیوز فشنگی یکبار مصرف است. برای تعویض مغزی باید کلاهک روی آن را در خلاف جهت عقربه‌های ساعت بچرخانید و مغزی را بیرون آورده و تعویض کنید.

و در تصویر پایین فیوزهای اتوماتیک یا آلفا را مشاهده می کنید. برخلاف فیوزهای قبلی که یکبار مصرف هستند، این فیوزها اگر عمل کنند، کافیست چند ثانیه صبر کنید تا خنک شوند و سپس دکمه مشکی که روی آن قرار گرفته را دوباره فشار دهید تا اتصال برقرار شود. دکمه قرمز رنگ هم به این خاطر است که بتوانید به صورت دستی فیوز را قطع کنید.

این فیوزها هم مانند فیوزهای قبلی روی یک پایه بسته می‌شوند.

 

و در پایین تصویر یک فیوز مینیاتوری را مشاهده می‌کنید. فیوزهای مینیاتوری پرکاربردترین فیوزها در برق ساختمان هستند.

این فیوزها از لحاظ سرعت کار به چند دسته تقسیم می‌شوند. که با حروف اختصاری که روی آن درج می‌شود مشخص می‌شوند. این حروف عبارتند از:

• نوع A : تندکار
• نوع B : تقریبا تندكار
• نوع C : متوسط
• نوع D : كندكار

 

ما در برق ساختمان فقط با نوع B و C سروکار داریم که نوع B برای سرخط روشنایی ها و نوع C برای سرخط پریزها استفاده می‌شود. تا قبل از این برقکارها همه فیوزهای یک ساختمان را از نوع C انتخاب می‌کردند ولی در ویراش جدید مبحث ۱۳ مقررات ملی برق ساختمان تاکید شده است که باید برای روشنایی ها از نوع B و برای پریزها از نوع C استفاده گردد.  روی فیوز زیر کلمه C25 درج شده است، یعنی این فیوز از نوع C است.

نقشه سیمکشی و سربندی جعبه فیوز :

نقشه نصب فیوزهای مینیاتوری در تصویر زیر آمده است. نقشه فیوزهای فشنگی و فیوزهای اتوماتیک هم دقیقاً به همین شکل است.

تمام سیم‌های ارتی که به داخل جعبه فیوز می‌آید را با شمش ارت -شینه ارت- به سیم ارت اصلی وصل کنید.

نکته: ورودی و خروجی در کلیدهای مینیاتوری مهم نیست، یعنی مهم نیست که ورودی از بالای فیوز باشد یا از پایین. ولی در استانداردهای برق ساختمان آمده است که ورودی را از بالای کلید مینیاتوری و خروجی از پایین فیوز باشد.

 

محافظ جان : فیوز یا همان کلید محافظ جان که کم کم دارد جای خود را در برق ساختمان باز می کند، علاوه بر اضافه بار و اتصال کوتاه، می‌تواند از برق گرفتگی، شوک الکتریکی، جریان نشتی و افزایش ولتاژ هم از مدار شما محافظت کند.

این فیوز ها ۲ ورودی و ۲ خروجی دارند. چون علاوه بر سیم فاز، سیم نول هم به فیوز محافظ جان وصل می‌شود. نقشه نصب فیوز محافظ جان در پایین رسم شده است.

 

نقشه فیوز محافظ جان

می بینید که فاز و نول از قسمت بالای کلید محافظ جان وارد شده و از قسمت پایین خارج می شود. ولی برای فیوزهای مینیاتوری و فشنگی اینکه ورودی از بالا باشد یا پایین، مهم نیست.

 

ظرفیت فیوزهای جعبه فیوز باید چند آمپر باشند؟

• برای سرخط روشنایی‌ها از فیوز ۱۰ آمپر نوع B استفاده کنید. (B10)
•  برای سرخط پریزهای آشپزخانه از فیوز ۱۶ آمپر نوع C استفاده کنید. (C16)
• برای سرخط پریزهای پذیرایی و اتاق خواب از فیوز ۱۶ آمپر نوع C استفاده کنید. (C16)
• برای فیوز اصلی از نوع ۲۵ یا ۳۲ آمپر -بسته به آمپراژ کنتور- استفاده کنید. فیوز اصلی هم می‌تواند نوع B و هم می‌تواند نوع C انتخاب شود. ولی بهتر است که نوع B انتخاب شود زیرا معمولاً در کنتورهای برق از فیوزهای نوع C استفاده می‌شود، و بهتر است که فیوز پایین دست آن (یعنی همان فیوز اصلی داخل جعبه فیوز) از نوع B انتخاب شود تا در صورت بروز اتصالی، اول فیوز داخل جعبه فیوز بپرد.
• کلید محافظ جان باید با فیوز اصلی هم آمپر باشند. یعنی اگر فیوز اصلی ۳۲ آمپر است، محافظ جان هم باید ۳۲ آمپر باشد.
• برای سرخط کولر آبی از فیوز ۱۶ آمپر نوع C استفاده کنید. (C16)