آشنایی با فیوز و انوع آن
فیوز وسیلهای است که مدارهای الکتریکی را در برابر جریان غیر مجاز محافظت میکند.
فیوز
فیوز وسیلهای است که مدارهای الکتریکی را در برابر جریان غیر مجاز محافظت میکند. اگر جریانی بیش از جریان نامی از فیوز بگذرد فیوز میسوزد و بدین ترتیب جریان برق، قطع خواهد میشود. به عبارت ساده، فیوز یک وسیله حفاظتی است که در تجهیزات و مدارات الکتریکی به کار برده میشود تا در مواقعی که جریانی بیشتر از حد انتظار از وسیله عبور میکند، با سوختن فیوز مدار قطع شود تا تجهیزات دیگر آسیبی نبینند. این وسیله اولین بار توسط توماس ادیسون در سال ۱۸۹۰ میلادی ثبت اختراع شدهاست.
نحوه عملکرد:
عنصر اصلی ساخت فیوز، یک نوار فلزی است که در یک محفظه غیر رسانا قرار دارد. با عبور جریان بیش از حد مجاز، نوار فلزی ذوب میشود و مدار الکتریکی قطع میشود.
انواع فیوز: (نظر مورد استعمال )
الف) فیوزهای فشار ضعیف از نظر مورد استعمال به دو دست NH و LS تقسیم می شوند.
ب) فیوزهای فشار قوی ازنظر مورد استعمال به دو دسته فیوزهای کات اوت برای شبکه های توزیع و فیوزهای قدرت تقسیم می شوند.
فیوزهای NH یا HRC فیوز فشار ضعیف با قدرت قطع زیاد
این فیوز دارای قدرت قطع زیاد بوده به طوری که می تواند جریان های اتصال کوتاه تا 200 کیلو آمپر و بیشتر را با اطمینان کامل قطع کند. این فیوزها برای جریان نامی تا 1250 آمپر و ولتاژ نامی 660 ولت ساخته شده اند و برای حفاظت سیم و کابل در توزیع با قدرت های زیاد و حفاظت موتورها بکار برده می شوند.
فیوزهای LS – معروف به فیوز فشنگی ( فیوز فشار ضعیف با قدرت قطع کم ) :
این فیوز مخصوص حفاظت سیم ساخته شده است و قدرت قطعشان قدری کمتر از فیوزهای NH می باشد.
فیوزهای کات اوت
از فیوزهای کات اوت به طور وسیعی در حفاظت فیدرهای توزیع استفاده می شود. در ایران این فیدرها عموما دارای ولتاژهای 11 ، 20، 33 کیلو ولت هستند. از این فیوزها می توان در مواقع تغییر و نگهداری و … به عنوان سکسیونر نیز استفاده کرد. اصولا از فیوزهای کات اوت در جاهایی استفاده می شود که خطاها و اضافه بارها به ندرت اتفاق می افتد چرا که هر بار عملکرد این فیوز باید فردی برای تعویض فیوز به محل اعزام شود.
این فیوزها در ولتاژهای 2.6 تا 34.5 کیلو وات ساخته می شوند و جریان نامی آنها از 6 تا 200 آمپر می باشد. ظرفیت قطع آنها از 2 کیلوآمپر در ولتاژهای بالا تا 20 کیلو آمپر در ولتاژهای پایین متغییر است.
فیوزهای قدرت – فیوزهای فشار قوی با قدرت قطع زیاد
فیوزهای قدرت هنگامی استفاده می شود که جریان اتصال کوتاه سیستم بزرگتراز ظرفیت قطع فیوزهای کات اوت باشد. ضمنا فیوزهای قدرت برای ولتاژهای بالاتری نسبت به فیوزهای کات اوت ساخته میشوند. اصول کار فیوزهای کات اوت و قدرت نظیر هم می باشند.
فیوزهای قدرت در ولتاژهای 2.4 تا 138 کیلو وات ساخته می شوند و جریان کار مداوم آنها از 0.5 تا 400 آمپر است. فیوزهای قدرت از نوع محدود کننده جریان را می توان در محلهایی که جریان اتصال کوتاه متقارن اند تا 80 کیلو آمپر باشد مورد استفاده قرار داد.
از نظر محکم شدن کلاهک فیوز به پایه فیوز :
فیوزهای فشار ضعیف را از نظر نحوه ی محکم شدن کلاهک فیوز به پایه فیوز می توان به دو دسته تقسیم کرد :
الف) نوع B از یک پایه فیوز ، کلاهک فیوز و رابط فیوز( فشنگ) استوانه ای تشکیل شده است که معمولا فشنگ فیوزتوسط دو کنتاکت تیغه ای به پایه ی فیوز محکم می شود.
فیوزهای NH عموما از این نوع ساخته می شوند. این فیوزها به فیوزهای چاقویی معروفند.
ب) نوع D از یک پایه فیوز ، کلاهک فیوز نوع پیچی و یک رابط فیوز ( فشنگ ) تشکیل شده است که کلاهک فیوز توسط پیچاندن به پایه فیوز محکم می شود. فیوزهای LS عموما ازاین نوع ساخته می شوند. این فیوزها به فیوزهای فشنگی معروفند.
از نظر منحنی ذوب المان فیوز:
فیوزها را میتوان بر اساس منحنی ذوب المان فیوز T.C.C به دو دسته تند کار (فرز – نوع L ) و کند کار (تنبل – نوع M – موتوری) تقسیم نمود . فیوز کند کار جریان های زیاد را خیلی کندتر از فیوز تندکار قطع می کند. به این جهت فیوزهای کندکار در جاهایی مصرف می شوند که اضافه بار کم مدت نباید سبب قطع مدار گردد( مثل هنگام راه اندازی موتورها ).